Bu köseden düzenli araliklarla konusma ve lisan patolojisini ilgilendiren konular, hakkinda yazilar yazip, yeni gelisme ve arastirmalari sizinle paylasacagim. Konumuz konusma ve lisan bozukluklari olduguna göre ilk olarak normal gelisimin ne oldugunu bilmek uygun olur. O nedenle ilk yazi da konusmayi ögrenmek üzerine olsun istedim.

Yeni bebek sahibi anne babalar bebeklerinin edindikleri becerileri keyifle takip eder. Onlari en çok heyecanlandiran becerilerin basinda da herhalde yürüme ve konusma gelir. Bir konusma ve lisan patologu olarak en sik karsilastigim sorular bebeklerin konusmaya baslama yasi ve yeterince kelime kulanip kullanmadiklari hakkinda oluyor.

Bebekler ses çikarmaya dogum akabinde aglayarak baslarlar. Ilk üç ay içinde bu aglamalar istedikleri seye göre farklilasir. Anne babalar "aciktim" aglamasiyla "altim degissin" aglamasini ayirt etmeye baslarlar. 3-6 ay arasi yavas yavas anlamsiz hecelemeleri, ses oyunlarini ve gülüsleri görmeye baslariz. 6-9 ay arasi bebekler entonasyonlu agulamalara baslar. Disaridan dinleyen birine bu sanki kendi dillerinde, vurgular yaparak konusuyorlarmis hissini verir. Bu dönemde bebekler taklit etmeye de baslar. Yine bu dönemde ayni hecelerin tekrarlanmasi baslar. Çogu anne baba bu tekrarlari gerçek kelime olarak algilasa da genellikle bebekler bunlari anlamli kelime olarak kullanmazlar. Bu tekrarlar (mamama, dedede veya bababa gibi) kullandigimiz kelimelere benzedigi için bizi yaniltir. 9-12 ay arasi oyun oynarken ses çikarmalar ve farkli heceleri birlestirmeler baslar. 10-18 ay arasinda ilk gerçek kelimeyi görürüz. 1-1.5 yas arasinda konusma genelde birkaç kelime haricinde oldukça anlasilmaz olur. Çocuklarda bol miktarda jargon yani konusma vurgusu olan ama hiç bir anlami olmayan konusmalar görürüz. Yine ayni dönemde papagan gibi bazi taklitler de olabilir. Ayni zamanda bazi kelimelerin düzgün taklidi de baslar. 1.5-2 yas arasi anlamsiz konusmalar azalip anlamli kelimeler artar. 2 yasinda artik jargon neredeyse tamamen biter. Konusmanin anlasilirligi da artmaya baslar. 2 yasinda çocuklar yaklasik 300 kelime anlayip yaklasik 50 kelime kullanabilirler. Konusmalarinin anlasilirligi en azindan % 50 civarindadir. 2-2.5 yas arasi bu anlasilirlik % 70'e çikar. Bu dönemde çocuklar kelime haznelerini genisletmeye devam ederek anladiklari kelime sayisini yaklasik 500'e, kullandiklarini da 200'e kadar çikarabilirler. Ayrica 2-3 kelimelden olusan basit cümleler kurmaya baslarlar. 2.5- 3 yas civari çocuklarin konusmasi yaklasik % 80 anlasilir. Bu dönemde çocuklar "bu ne" gibi basit soru cümleleri kullanirlar. Anladiklari kelime sayisi yaklasik 900'dür. Kelime hazneleri ise en azindan 200-300 kadardir. Kimi çocuk bu siniri 500'e kadar genisletebilir. 3-3.5 yas arasi çocuklar yaklasik 800 kelime kullanir. "Nasil" sorusuna uygun cevap verebilirler. Çogunlukla da "kim" ve "ne" sorularini sorarlar. 3.5-4 yas civari artik konusma oldukça anlasilir olur. Bu dönemde çocuklar yaklasik 1500-2000 kelime anlayip 1000-1500 kelimeyi de konusma içinde kullanirlar. Gerçekle gerçek disi olaylari karistirarak hikaye anlatirlar ve uzun, detayli diyaloglara girerler.

1-1.5 yas arasi ilk kelimenin ortaya çikmasindan sonraki 3-3.5 yilda çocuklar çok hizli bir gelisme ve ilerleme gösterir. Bu dönemde gözlemlediginiz uzun süreli duraklamalar veya gerilemeler konusma ve lisan gelisimi açisindan çok önemli olabilir. "Ailede de geç konusan var, nasil olsa konusur" diyerek olayin takipsiz kalmasina izin vermek dogru degildir. Evet her çocuk kendine hastir ve kitap bilgisinden bireysel farkliliklar gösterebilir ancak iletisim becerilerinin kazanilmasindaki gecikme 3 yasin altindaki çocuklarda gelisimsel bozukluklarin en sik görülen semptomudur. Bu nedenle ikileme düstügünüzde veya kafanizda çocugunuzun konusma ve lisan gelisimiyle ilgili herhangi bir soru belirdiginde izleyebilceginiz en saglikli yol bir konusma ve lisan patologundan uzman görüs almak olacaktir. Bu, herhangi bir gelisimsel gecikme veya bozukluk durumunda da size erken teshis ve tedavi avantajini saglayacaktir.

Bir sonraki yazida görüsene kadar hepinize saglikli günler dilerim.

Burcu ARDALI, MS-CCC/SLP
Uzman Konusma ve Lisan Patologu